Yaklaşık 20 aydır dünyayı saran Covid-19 salgını yaşama alışkanlıklarımızda büyük değişimlere neden olmuştur. Çalışma hayatından tatil, eğlence, akraba ve arkadaşlık ilişkilerimize kadar neredeyse tüm alışkanlıklarımız az ya da çok değişime uğramıştır. Buna bağlı olarak sağlık ve özellikle ameliyatlara yaklaşım konusunda da değişimler olması kaçınılmazdır. Salgının erken döneminde Covid-19 hastalığı hakkındaki tıbbi bilgiler yetersiz olduğundan acil ve hayati tehlike arz etmeyen tüm cerrahi girişimler belirsiz bir süre ertelenmiştir. Ancak geçen süre zarfında salgın hastalık hakkında çok ciddi çalışmalar yapılmış ve önemli bilgiler elde edilmiştir. Bunun dışında hastalığı büyük oranda önleyen aşılar da geliştirilmiş ve yaygın olarak uygulanmaktadır. Cerrahi müdahaleler, aşılanma, hastanelerde gerekli tıbbi önlemlerin alınması ve müdahale öncesi Covid-19 hastalığı ile ilgili testlerin yapılması şartıyla güvenle yapılabilir duruma gelinmiştir. Burada önemli olan ameliyat olacak hastanın semptom göstermeden de olsa Covid-19 virüsü taşımadığından emin olunmasıdır. Ayrıca müdahale sonrası taburcu edilene kadar virüs taşıma ihtimali olan ortam ve bireylerle temasının tamamen kesilmesidir.
ABD’de konuyla ilgili birçok üniversitenin katıldığı geniş kapsamlı ciddi bir araştırma yapılmış ve World Journal of Emergency dergisinde yayınlanmıştır. Bu çalışmaya göre ameliyat olduktan sonraki 30 gün içerisinde akciğer tutulumunun olduğu corona hastalarının ölüm oranının yükseldiği görülmüştür. Bu durum bize corona hastalığının müdahaleyle birlikte olması halinde riskin arttığını gösterir. Buna bakarak ameliyat edilecek hastaların coronadan korunması ya da corona olan veya virüs taşıyan hastaların oluşacak risk nedeniyle ameliyat edilmemesi gerekir. Temaslı ya da herhangi şüpheli bir durumda ertelenmesi mümkün olan cerrahi müdahalelerin ertelenmesi önerilmektedir. Covid-19 virüsü taşıyan acil hastaların operasyonları özel dizayn edilmiş ameliyathanelerde tüm kişisel koruyucu önlemler alınarak, hasta taburcu edilene kadar gerekli prosedürlerin uygulanması şartıyla yapılabilmektedir.
Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yapılan bir araştırmada corona hastalarında oluşan enflamasyonun en az 6 hafta sürdüğü tespit edilmiştir. Enflamasyonun da ameliyat gidişatını etkilediği bilinmektedir. Buradan çıkarılacak sonuç covid hastalığı geçirenlerin ertelenebilir operasyonlarının en az 6 hafta ertelenmesi gerektiğidir. Buna göre ABD hastalık kontrol dairesi ve birçok ülkede aşağıda belirttiğimiz protokole yakın uygulamalar yapmaktadır.
Ameliyat Protokolleri
- Şüpheli hastalık geçirenler (kliniği coronaya uyan ancak PCR negatif ) ya da covid hastalığını ayakata geçirenler teşhisten en az 6 hafta sonra,
- Covid hastalığını hastanede yatarak geçirenler ile yandaş hastalığı olup (diyabet, hipertansyon vb.) corona geçirenler teşhisten en az 8 hafta sonra,
- Covid hastalığını yoğun bakımda geçirenler taburcu edildikten en erken 12 hafta sonra ameliyat edilebilir.
- Şüpheli teması olan tüm hastaların ameliyatı 14 gün,
- PCR pozitif ancak semptom göstermeyen hastaların operasyonu 4 hafta ertelenmelidir.
- Operasyon öncesi tüm hastalara PCR ve gerekirse Covid-19 ile ilişkili diğer kan testleri yapılmalıdır.
Bu araştırmalar aşılama oranının nispeten düşük ve toplumda dirençli birey sayısının daha az olduğu bir dönemde yapıldığı göz önüne alınmalıdır. Zamanla yapılan araştırma ve hastalık hakkındaki bilgilerimiz arttıkça operasyon prosedürleri değişmekte ve cerrahi girişimler gittikçe daha güvenilir şartlarda yapılmaktadır.
Yukarıdaki bilgilere bakarak hastaların aynı anda ameliyat ve Covid-19 virüsüne maruz kalmalarının önlenmesi, riski ortadan kaldıracaktır. Bu durumda girişimsel tedavi ve cerrahi müdahalelerin pandemi olmayan hastanelerde yapılması ya da bu işlemlerin yapıldığı hastanelerde covid hastalarının bakılmaması şeklinde yapılacak düzenlemelerin gelecekte rutin operasyonların daha güvenli şartlarda yapılmasını sağlayacaktır.
Doktorun diğer yazıları için BURAYA tıklayabilirsiniz.
